Er bestaan UPV-regelingen voor verpakkingen, elektrische apparaten, autobanden en matrassen, en meer recent ook voor textiel. Op basis van de Europese richtlijn Single Used Plastics (SUP ontvangen gemeenten vanaf 2023 een vergoeding voor het opruimen van zwerfafval. Met ingang van 2023 organiseert Verpact (voorheen Afvalfonds Verpakkingen) eveneens de gescheiden inzameling van plastic verpakkingen, drinkpakken en glas bij bedrijven en andere organisaties. Dit geldt voor plastic verpakkingen, drankkartons en glas wat in samenstelling gelijk is aan consumentenverpakkingen. Voor luier- en incontinentieafval werkt de overheid nu ook aan een UPV.

In oktober 2023 heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (I en W) de Tweede Kamer geïnformeerd over de doorontwikkeling van het instrument UPV. Daarin staat dat producentenorganisaties die uitvoering geven aan uitgebreide producentenverantwoordelijkheid mogelijk aan extra verplichtingen moeten voldoen. Ook wordt gesteld dat de rolverdeling publiek/privaat duidelijker moet, dat de samenwerking in ketens beter kan en dat circulariteit meer moet worden gestimuleerd.

Europese Single Used Plastics: Zwerfafval
De Europese Single Used Plastic richtlijn leidt tot nieuwe regels over wegwerpplastic en sigarettenpeuken in Nederland. Een van de nieuwe regels is dat producenten van wegwerpplastic vanaf 1 januari 2023 meebetalen aan het opruimen en verwerken van hun producten in het zwerfafval (UPV). Gebiedsbeheerders, waaronder gemeenten, ontvangen een vergoeding voor het opruimen van zwerfafval. De hoogte van de vergoeding wordt op 1 juni 2024 gepubliceerd en vóór 1 november aan gemeenten uitgekeerd. Het ministerie van I en W heeft in 2023 een proefberekening gepubliceerd, waarbij gemeenten een vast bedrag per inwoner ontvangen. De vergoeding varieert van 2,74 tot 13,57 euro per inwoner en is gekoppeld aan de stedelijkheidsklasse.

Impact Meerlanden

UPV zorgt ervoor dat het speelveld gaat bewegen betreffende de afvalstromen. Wij ondersteunen deze regeling. UPV is van groot belang voor gemeenten en draagt in toenemende mate bij aan de financiering van het gemeentelijk afvalbeheer. In de huidige opzet van UPV is het nastreven van maatschappelijke en circulaire doelen niet altijd gegarandeerd. Er zijn drie belangrijke werkpakketten door IenW geïntroduceerd:

• Rolverdeling producenten en gemeenten, met als doel duidelijke juridische kaders en afspraken tussen producenten en gemeenten, waarbij ook het Rijk verantwoordelijkheid neemt. Standaardisering van inzameling speelt hierin ook een rol.
• Bevorderen van circulariteit.
• Vereisten voor producentenorganisaties, bedoeld om transparantie te vergroten en tevens de balans in marktmacht te onderzoeken.

De uitkomsten worden vanaf 2026 geïmplementeerd. Meerlanden volgt deze ontwikkeling en werkt daar waar mogelijk mee aan de totstandkoming van de diverse UPV’s.